فوتبال زنان ایران قدم‌های اولیه را برمی‌دارد و پله به پله در حال پیشرفت است. هرچندگاهی اوقات پله‌های ترقی برای آنان چنان بلند می‌شود که عبور از آنها کار ممکنی نیست و همین باعث توقف‌هایی طولانی در روند رو به رشد آنها می‌شود. دختران ایرانی از حضور در استادیوم‌های فوتبال محرومند و نمی‌توانند از نزدیک شاهد هنرنمایی و آنالیز حرکات بازیکنان مرد در سطوح بالا باشند. امکانات به شکل برابر وجود ندارد و یک دختر اگر در شهری کوچک سودای فوتبالیست شدن در سر داشته باشد، موانعی بسیار گسترده سر راهش هستند. اما با وجود تمام این موانع، این دخترها تسلیم نشده‌اند و هرروز شاهد سربرآوردن استعدادی شگفت‌انگیز در فوتبال زنان ایران هستیم. رشد فوتسال به خاطر شرایط خوب سالن‌های ایران به نسبت زمین‌های چمن و البته توجه به ورزش زنان و اختصاص نیمی از وقت سالن‌ها به زنان، سریع‌تر بوده و تیم ملی فوتسال زنان ایران عنوان قهرمانی آسیا را یدک می‌کشد. ستاره‌های فوتسال زنان برای بینندگان تلویزیونی شناخته شده‌اند و کمتر ورزش‌دوستی هست که فرشته کریمی و فرزانه توسلی را نشناسد.

با نگاهی کلی به جدول لیگ برتر فوتبال زنان ایران، متوجه توجه ویژه استان کرمان به فوتبال زنان می‌شویم. شهرداری بم و شهرداری سیرجان به ترتیب تیم‌های اول و دوم جدول رده‌بندی هستند و اکثر دوره‌هایی که لیگ زنان برگزار شده همین دو تیم عنوان قهرمانی را به دست آورده‌اند. از سال ۸۶ و راه‌اندازی لیگ برتر فوتبال زنان، تیم‌های کرمانی همواره جزو مدعیان بوده‌اند. با وجود عادی بودن انحلال تیم‌های زنان حتی برای تیم پرافتخار ملوان بندرانزلی، این اتفاق تلخ و تکراری برای شهرداری بم و شهرداری سیرجان در یازده سال اخیر رخ نداده است. ایجاد فرهنگ حمایت مالی از تیم‌های زنان، فوق‌العاده سخت بود. صاحبان سرمایه و کالا جایی که پخش زنده نباشد ظاهر نمی‌شوند. اما مرضیه جعفری سرمربی بم، مریم جهان نجاتی سرمربی شهرداری سیرجان و سعیده ایرانمنش سرمربی تیم فوتسال دختران کویر مس کرمان توانستند ضرورت حمایت از تیم‌های زنان را جا بیندازند و مدیران استانی را به سرمایه‌گذاری وادارند. این تیم‌ها با کسب عناوین متعدد قهرمانی و
نایب قهرمانی، حامیان مالی را مجاب کردند که تیم‌های فوتبال و فوتسال زنان استان را تحت پوشش قرار دهند.

زنان پرافتخار بم

بعد از فاجعه زلزله بم، بازماندگان داغدار و مسوولان شهر دست به دست هم دادند تا خشت‌های افتاده را دوباره روی هم بگذارند. آنها با شعار «بم را زنده کنید» و با سخت‌کوشی و ازخودگذشتگی، خون را در شریان این شهر تاریخی به گردش درآوردند. با همین شعار بود که تیم فوتبال زنان شهرداری بم با حمایت مالی شورای شهر و شهرداری ۱۱ سال پیش وارد لیگ برتر شد تا با درو کردن جام‌ها، پرافتخارترین تیم فوتبال زنان کشور شود.

مدیران مالی این تیم می‌گویند هر دوره که شورا و شهرداری تغییر می‌کند اختلافاتی بر سر جزییات وجود دارد اما همه متفق‌القول، بر حفظ این تیم تاکید می‌کنند. به همین خاطر چهار دوره شورا تغییر کرده اما تیم زنان، استوار و پابرجا مانده؛ اتفاقی نادر برای سایر تیم‌های شهرداری در سراسر کشور. اتحادی که از مدیران مالی به سرمربی و از آنجا به بازیکنان منتقل شده تا نظاره‌گر رفتار حرفه‌ای‌ در تک‌تک اعضای این مجموعه موفق باشیم‌.

چرا مسوولان بم این سرمایه‌گذاری را در بخش مردان انجام نداده‌اند؟ چون هزینه خرید یک بازیکن لیگ برتری در فوتبال مردان برابر است با هزینه یک فصل تیم فوتبال زنان به انضمام سفرها، دستمزدها و پاداش‌ها.

پرسش دیگری که پیش می‌آید این است که چرا شهرداری و شورای سایر شهرهای ایران، از الگوی موفق بم رونویسی نمی‌کنند؟ پاسخ را احتمالا باید در سیاست‌های مدیریتی جست‌وجو کرد. مدیرانی که تشخیص می‌دهند بودجه و درآمدها را کجا هزینه کنند. مرضیه جعفری به عنوان مربی بومی از دلایل اصلی تشکیل این تیم است. مربی مجربی که تیمش را ۶ دوره قهرمان لیگ برتر کرده. او می‌گوید: «در مجموعه شهرداری بم همه‌چیز را به‌طور دقیق بررسی می‌کنیم. با حساب و کتاب دقیق مسائل مالی را مدیریت می‌کنیم. رایج است که ابتدای فصل به بازیکنان قول مبالغ کلان را می‌دهند اما در پایان فصل فقط ۲۰ درصد را پرداخت می‌کنند! ما در مجموعه خود چنین چیزی نداریم‌ و با بازیکنان و کادر تیم‌مان صادق هستیم.»

تلفیق سرمایه و سختکوشی

استان کرمان با معادن غنی خود، از پتانسیل مطلوبی برای سرمایه‌گذاری در ورزش برخوردار است. مس کرمان به عنوان مجموعه خصوصی – دولتی، پشتیبان قدرتمندی برای ورزش استان است. آنها چهار سال است که تیم «دختران کویر مس کرمان» را تحت حمایت خود قرار داده‌اند. تیمی که ۸ سال پیش از لیگ استانی آغاز کرد و پله پله به لیگ برتر رسید. طبیعتا از ابتدا مورد توجه حامیان مالی نبودند و به سختی از عهده هزینه‌های‌شان برمی‌آمدند اما با صعود به لیگ برتر، اعتماد مدیران صنعتی را جلب کردند.

سعیده ایرانمش سرمربی موفق این تیم درباره دلایل نتیجه گرفتن تیمش می‌گوید: «اینجا زنان پشت یکدیگرند. با توجه به شرایط فرهنگی هر شهر، حاشیه‌هایی ممکن است حول تیم‌های زنان شکل بگیرد که به راحتی منجر به انحلال و فروپاشی شود. باید این مسائل را مدیریت کنید و مهم‌تر از آن خستگی‌ناپذیر باشید. اگر بجنگید محال است به حق و هدف‌تان نرسید.» ایرانمنش تاکید می‌کند: «وقتی تیمی یک‌دست، بومی و بدون حاشیه داشته باشید که نتیجه هم بگیرد، حامیان مالی به سمت شما خواهند آمد و تا زمانی که این تعامل بین تیم و مدیریت برقرار باشد شما یک مجموعه موفق خواهید بود.»

مدل موفق سه تیم استان کرمان در فوتبال و فوتسال، می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر سرمایه‌گذارانی که تمایل به حضور در فوتبال دارند باشد. کارخانجات بزرگ تمام شهرها به جای خرج چند ده میلیاردی برای تیم‌های فوتبال مردان، می‌توانند با هزینه‌ای بسیار کمتر به اعتلا و پیشرفت فوتبال زنان در ایران کمک کنند. دولت می‌تواند برای جبران کم‌کاری‌هایش در حوزه فوتبال زنان، تسهیلاتی برای سرمایه‌گذارانی که تمایل به حضور در این حوزه دارند در نظر بگیرد. در بسیاری از کشورها برای تشویق کارخانه‌های بزرگ به ترویج سلامتی، ورزش و فرهنگ، این دست کارخانه‌ها از معافیت‌های مالیاتی برخوردار می‌شوند تا حضوری فعال در این راستا داشته باشند.

الهام محمودی